Heisenberg Belirsizlik İlkesi

Karl Werner Heisenberg kendi soy adını verdiği bu belirsizlik ilkesinde baktığımızda göremediğimiz atom hareketlerinden bahsetmektedir.

Basket oynayan bir çocuk topu defalarca sektirir, biz ona bakarken topun 1 tane olduğunu görürüz her sekme hareketini algılarız. Aynı ortamda arkamızı döndüğümüzde onlarca hatta yüzlerce topun arkamızda sektiği hissi verir, işte bu hisse Karl Werner Heisenberg’in Heisenberg Belirsizlik ilkesi deriz. Bu ilkede atomlardan da küçük taneciklerin davranışlarını insan algısının nereye kadar algılayacağını gözlemleyebilmek tir.

Kuantum fiziği konusuna giren bu hesaplama ve deneyler parçacığın hem dalga hemde kendisi olabildiğini temel edinmiştir. Ölçümlerdeki sonuçlarda neyin bulunacağı ise tartışma konusu olmuş, sonucunda ise ya dalga ya da parçacığın kendisine ulaşılabilecek farklı bir şeyin çıkmayacağını ikisininde hem dalga hem maddeyi aynı anda gözlemlenilemeyeceklerini anlamışlardır.

Bu çalışmalar sonucunda deney yapılmasına karar verilir. En uygun olan bu deney çift yarık deneyidir. Biraz kafa karıştırıcı olan bu durumu örneklerle şöyle ifade edebiliriz. Masada duran bir tabağın yeri ve hızı bellidir, masanın neresınde olduğu ve hızının sıfır olduğu kesindir. Heisenberg kuantum varlıklarının masada duran tabaktan farklı olduğu görüşündeydi. Bu varlıklar elektron foton vb. gibi varlıklardır. Çift yarık deneyinde bu varlıklara ışın gönderilmesi ardında da bu ışının gözümüz tarafından görülmesi gereklidir. Bu deney için her ışın kullanılamazdı, kısa dalgalı hata oranı az olacak şekilde bir ışın seçildi. Kısa daldalı ışın seçilmesinin sebebi ise ölçümünü yaptığımız maddeye zarar vermeden sonuca gitmektir.

Heisenberg yapılan deneyler sonucunda maddelerin yerlerinin belirlenmesinde hızlarının dahada belirsizleştiğini görmekteydi. Bu durumu şöyle açıklanır, doğa belirsizliklerle vardır ve belirsizlikler doğanın bir parçasıdır.

Bazı elementlerle yapılan deneylerde aynı sonuç elde edilmiştir. Tüm yapılan deneyler sonucunda maddelerin momentumları yani hızları ile konumlarının bulunamayacağı, belirli bir konumda belirli biz hızı olmadığı sonucu saptanmıştır.

Yazar: Sinan UZA